Pozytywizm a współczesność

Światopogląd pozytywistyczny zapoczątkowany w XIX wieku znajduje także odzwierciedlenie we współczesnej rzeczywistości. W naszych czasach powszechne są postawa scjentystyczna oraz przekonanie o fundamentalnej roli nauki i postępu technicznego. Cała współczesna rzeczywistość jest zdominowana przez ciągłą potrzebę postępu cywilizacyjnego. 

W naukach społecznych dominuje neoewolucjonizm nawiązujący do XIX-wiecznych teorii rozwoju społeczeństwa. Pozytywistyczne idee pracy u podstaw oraz samoorganizacji przyświecały działaczom NSZZ Solidarność. Główny prąd artystyczny pozytywizmu -realizm- do dzisiaj funkcjonuje w literaturze popularnej, filmie i sztuce.Powstałe w pozytywizmie dzieła Jana Matejki (obraz Bitwa pod Grunwaldem), czy Stanisława Moniuszki (opera Halka) do dziś należą do ikon polskiej kultury. Również dzieła noblisty Henryka Sienkiewicza (Quo Vadis czy Trylogia) są jednymi z najpopularniejszych powieści historycznych.

Współczesne inspiracje pozytywizmem:

• literatura- na pozytywistycznym modelu powieści realistycznej opierają się współczesne dzieła zarówno literatury popularnej (np. Katarzyny Grocholi) jak i prozy artystycznej (np.Maria Vargasa Llosy)
• film- ekranizacje utworów pozytywistycznych cieszą się dużą popularnością, np. Ogniem i mieczem w reż. Jerzego Hoffmana na podstawie powieści Henryka Sienkiewicza, Wojna i pokój w reż. Siergieja Bondarczuka na podstawie powieści Lwa Tołstoja, czy Olivier Twist w reż Romana Polańskiego na podstawie powieści Karola Dickensa
• science fiction - rozwój zapoczątkowanego w pozytywizmie nurtu fantastyki naukowej, reprezentowany min. przez Stanisława Lema, czy Arthura C Clarke'a
• muzea historii naturalnej - zakładane w większości w pozytywizmie np. nowojorskie w 1869r., a londyńskie w 1881r., są atrakcyjnymi placówkami edukacyjnymi i atrakcjami turystycznymi
• publicystyka- rozwijanie tradycji prasy pozytywistycznej, zwłaszcza czasopism społeczno-politycznych i gatunków publicystycznych, głównie felietonu